Giải thưởng sân khấu năm 2022: Nỗ lực vì tình yêu sân khấu

Chủ tịch Liên hiệp các Hội Văn học nghệ thuật Việt Nam, PGS.TS. Nhạc sĩ Đỗ Hồng Quân, Vụ trưởng Vụ Văn hoá - Văn nghệ Ban Tuyên giáo Trung ương Nguyễn Minh Nhật cùng nhiều lãnh đạo các hội nghệ thuật chuyên ngành trung ương và địa phương, lãnh đạo một số ban, ngành và đông đảo các nghệ sĩ sân khấu nhiều thế hệ đã dự chương trình.

Chủ tịch Liên hiệp các Hội Văn học nghệ thuật Việt Nam, PGS.TS. Nhạc sĩ Đỗ Hồng Quân, Vụ trưởng Vụ Văn hoá - Văn nghệ Ban Tuyên giáo Trung ương Nguyễn Minh Nhật trao Giải A cho các vở diễn xuất sắc năm 2022

Giải thưởng sân khấu 2022 được trao cho 37 tác phẩm, đó cũng là con số bội thu cho một năm 2022 nhiều nỗ lực của ngành sân khấu sau 2 năm COVID. Có thể nói, sau đại dịch, năm 2022 là một năm ấn tượng của ngành sân khấu. Chỉ trong vòng 9 tháng, kể từ khi sân khấu được phép hoạt động trở tại đã diễn ra 8 cuộc thi, liên hoan nghệ thuật sân khấu, trong đó có 2 cuộc thi quốc tế và 7 cuộc tổ chức với quy mô toàn quốc. Lần này, hầu hết các đơn vị nghệ thuật trong và ngoài công lập đều có tác phẩm tham dự liên hoan ở nhiều loại hình như kịch nói, tuồng, chèo, cải lương, kịch dân ca, xiếc và sân khấu thử nghiệm. Sự nở rộ của các tác phẩm sân khấu sau hai năm đóng băng cho thấy khát vọng làm nghề của những người yêu sân khấu vẫn còn rất mãnh liệt.

Trao Giải B cho các vở diễn xuất sắc năm 2022

Tổng kết giải thưởng, Phó Chủ tịch Hội, Chủ tịch Hội đồng nghệ thuật Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam, nhà viết kịch, TS Nguyễn Đăng Chương nhận định: Nghệ thuật sân khấu năm 2022 đã có sự chuyển mình, sôi động, tiến bộ về mọi mặt. Chất lượng nghệ thuật của nhiều tác phẩm sân khấu được nâng cao, góp phần tích cực vào sự phát triển văn học nghệ thuật nước nhà, từng bước đáp ứng được nhu cầu hưởng thụ của khán giả, hoàn thành sứ mệnh phục vụ các nhiệm vụ chính trị của Đảng và Nhà nước, nâng cao đời sống tinh thần của nhân dân trong thời kỳ sau đại dịch Covid - 19. Năm 2022 đã diễn ra 8 cuộc thi, liên hoan nghệ thuật sân khấu, trong đó có 2 cuộc quốc tế, 7 cuộc có quy mô toàn quốc. Hầu hết các đơn vị nghệ thuật trong và ngoài công lập đều có tác phẩm tham dự liên hoan ở nhiều loại hình nghệ thuật. Trong số 130 tác phẩm tham dự các cuộc thi, liên hoan nghệ thuật do Bộ VHTTDL, Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam tổ chức năm 2022, đã có 3 tác phẩm đạt Giải Xuất sắc, 27 tác phẩm đạt Huy chương Vàng và 32 tác phẩm đoạt Huy chương Bạc. Kết quả trên đã phần nào phản ánh sinh động về giá trị tư tưởng, nội dung, nghệ thuật, hình thức thể hiện của sân khấu Việt Nam năm 2022. Trong năm qua, sân khấu đã xuất hiện một số tác phẩm đạt chất lượng cao về tư tưởng, nội dung và nghệ thuật. Đồng thời đã xuất hiện những ngôi sao mới trong lực lượng sáng tạo nghệ thuật sân khấu, điển hình là đội ngũ đạo diễn và nghệ sĩ biểu diễn thuộc các loại hình nghệ thuật. Đây là tín hiệu đáng mừng, có thể dần dần bù đắp phần nào sự khủng hoảng trong lực lượng sáng tạo đã trở thành căn bệnh trầm kha của nghệ thuật sân khấu nhiều năm qua.

Trao giải cho diễn viên xuất sắc năm 2022

“Điều đáng mừng nhất là phần lớn đội ngũ lãnh đạo các đơn vị nghệ thuật, Hội đồng nghệ thuật ở cơ sở đã thay đổi nhận thức, chú trọng đầu tư có chiều sâu về mọi mặt trong quy trình lựa chọn và dàn dựng tác phẩm, đặt chất lượng nghệ thuật của vở diễn lên trên tất cả, xác định rõ đối tượng hưởng thụ là khán giả và chính khán giả là người quyết định sự thành bại, sống còn,… sự tồn tại và phát triển của đơn vị nghệ thuật và các nghệ sĩ. Vấn đề này trước đây chưa được coi trọng, đây cũng là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến sự trượt dốc không phanh của nghệ thuật sân khấu trong một thời gian dài. Từ sự thay đổi nhận thức và hành động như đã nói ở trên, hy vọng nghệ thuật sân khấu trong thời gian tới sẽ chuyển mình mạnh mẽ, tự làm mới mình để đáp ứng kịp nhu cầu thưởng thức nghệ thuật của khán giả hôm nay”, TS Nguyễn Đăng Chương nhấn mạnh.

Nhà văn Ngô Thảo được trao Giải A Sách nghiên cứu Lý luận Phê bình năm 2022 

Tại Lễ trao giải, Hội Nghệ sĩ sân khấu Việt Nam đã trao 37 giải thưởng cho các tác giả, tác phẩm, sách nghiên cứu lý luận phê bình và các nghệ sĩ xuất sắc. Cụ thể, 4 Giải A được trao cho các vở diễn sân khấu xuất sắc năm 2022, gồm: Vở cải lương Đất liền và biển cả (Đoàn cải lương Hải Phòng); Vở kịch nói Mưa đỏ (Nhà hát kịch nói Quân đội); Vở chèo Đất liền và biển cả (Nhà hát nghệ thuật truyền thống tỉnh Thanh Hóa); Vở bài chòi Cô Thần (Nhà hát nghệ thuật truyền thống tỉnh Bình Định). Ban tổ chức cũng trao 4 giải thưởng cho các cá nhân xuất sắc, gồm: Giải Họa sĩ xuất sắc cho NSƯT Nguyễn Đạt Tăng (Hà Nội); Giải Đạo diễn xuất sắc cho NSƯT Trịnh Mai Nguyên (Nhà hát Kịch Việt Nam); Giải Biên đạo múa xuất sắc cho nghệ sĩ Hoài Anh (Nhà hát Chèo Hà Nội); Giải Nhạc sĩ xuất sắc cho NSƯT Tuấn Hải (Nhà hát Chèo Việt Nam). Bên cạnh đó, Ban tổ chức cũng đã trao nhiều hạng mục giải thưởng khác, gồm: 6 vở diễn đoạt giải B; 1 giải A cho sách nghiên cứu lý luận phê bình; 3 giải B cho tác giả kịch bản, sách nghiên cứu lý luận phê bình; 7 giải C, 2 giải Khuyến khích cho tác giả kịch bản; 10 giải cho các diễn viên xuất sắc...

Trao Giải cho các họa sĩ, đạo diễn, biên đạo múa, nhạc sĩ xuất sắc năm 2022 

Về phương hướng hoạt động năm 2023, Chủ tịch Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam, NSND Trịnh Thúy Mùi cho biết: Sang năm 2023, Ban chấp hành Hội quyết tâm thực hiện các nhiệm vụ then chốt của toàn khóa, tích cực phối hợp với các cơ quan chức năng, Bộ VHTTDL, Cục Nghệ thuật biểu diễn, các Sở VHTTDL các tỉnh, thành phố tổ chức nhiều hoạt động liên hoan như: Phối hợp với cục Nghệ thuật biểu diễn (Bộ VHTTDL) tổ chức các cuộc thi Tài năng Diễn viên Tuồng và Dân ca kịch, chèo, cải lương, kịch nói, độc tấu và hòa tấu nhạc cụ dân tộc toàn quốc; phối hợp với Sở VHTTDL thành phố Cần Thơ tổ chức giải Mộc Quán - Nguyễn Trọng Quyền; phối hợp với Hội Liên hiệp cộng đồng người Việt tại Châu Âu, xây dựng đề án tổ chức Liên hoan giọng hát hay 3 miền cho cộng đồng người Việt Nam tại  hâu Âu. Hội cũng sẽ phối hợp với các cơ quan, ban ngành và địa phương tổ chức Liên hoan sân khấu Dù kê Khmer Nam Bộ lần thứ hai tại Trà Vinh (dự kiến vào tháng 4.2023); Liên hoan sân khấu về đề tài thiếu nhi vào tháng 6.2023; Liên hoan Ảo thuật toàn quốc (dự kiến tổ chức vào tháng 10) tại TPHCM; Tổ chức Liên hoan các trích đoạn hay nghệ thuật sân khấu (tuồng, dân ca, chèo, cải lương, kịch, rối, xiếc) năm 2023, dự kiến tại các tỉnh Hà Nam, Đà Nẵng, Bạc Liêu; Liên hoan Nghệ thuật Sân khấu tại TPHCM. Ngoài ra, Hội cũng sẽ tổ chức các trại sáng tác, các lớp tập huấn nâng cao nghiệp vụ cho các nghệ sĩ; phát động sáng tác đề tài chiến tranh cách mạng hướng tới 50 năm thống nhất đất nước; tổ chức xây dựng đề án về chiến lược phát triển khán giả cho sân khấu, đề án số hóa các tác phẩm sân khấu tiêu biểu, hội thảo khoa học về thực hiện Nghị quyết 19/NQ-TWcủa Đảng về quy hoạch và kiện toàn xã hội hóa các đơn vị nghệ thuật chuyên nghiệp… Bên cạnh xây dựng những tác phẩm nghệ thuật sân khấu có giá trị cao, đội ngũ văn nghệ sĩ sân khấu chú trọng hơn việc giới thiệu quảng bá tác phẩm mang tính giáo dục cao tới đông đảo công chúng.

Trao Giải C cho các tác giả kịch bản sân khấu năm 2022 

Tuy nhiên, một vấn đề đặt ra đối với các tác phẩm sân khấu sau mỗi cuộc thi là làm thế nào để tác phẩm đến được với khán giả. Vì chỉ có đến được với khán giả, tác phẩm mới có đời sống. Số lượng vở diễn và huy chương tại các kỳ liên hoan trong năm nay tính đến hàng trăm, nếu chỉ nhìn vào giải thưởng, chúng ta thấy rằng, nghệ thuật sân khấu đang phát triển mạnh mẽ, có nhiều thành tựu. Nhưng tình trạng thi xong mang đi diễn không có khán giả đành cất kho vẫn khá phổ biến. Đây cũng là nỗi trăn trở chung của những người làm nghề. Điều này đặt ra câu hỏi, vì sao tác phẩm được giới chuyên môn đánh giá cao lại chưa chạm đến khán giả. Phải chăng, có sự chênh lệch giữa khả năng thưởng thức của khán giả, sân khấu mới chỉ đưa ra những thứ mình có chứ chưa phải là thứ khán giả cần.

Chính NSND Thúy Mùi - Chủ tịch Hội Nghệ sĩ Sân khấu cũng trăn trở: "Phải chăng nhiều đơn vị nghệ thuật đang đưa ra công chúng những sản phẩm nghệ thuật mà đơn vị có chứ chưa phải là những sản phẩm mà khán giả cần? Phải chăng đội ngũ sáng tạo chưa tìm được chìa khóa để mở cánh cổng về nhận thức và tâm hồn của khán giả ngày hôm nay?".

Chủ tịch Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam, NSND Trịnh Thuý Mùi trao Bằng khen cho một số cá nhân có nhiều đóng góp cho hoạt động của Hội và sân khấu

Có lẽ, đó vẫn là hành trình "dặm dài thiên lý" của ngành sân khấu nước nhà. Giải thưởng chỉ mới dừng lại ở sự động viên, khích lệ tinh thần của người nghệ sĩ, nhưng sau giải thưởng cần rất nhiều chính sách, sự quyết liệt đổi mới của những người yêu sân khấu, mới có thể đưa sân khấu đến gần với công chúng hôm nay.

Bảo Châu