Xiếc Việt hội nhập bằng đẳng cấp nghệ sĩ

P.V: Ông có thể chia sẻ điều gì đã giúp xiếc Việt liên tiếp giành thành tích quốc tế rực rỡ trong thời gian gần đây?

- NSND Tống Toàn Thắng: Đại dịch từng khiến mọi sân khấu đóng băng, nhưng với chúng tôi, đó không phải là thời gian dừng lại. Các nghệ sĩ của Liên đoàn Xiếc Việt Nam vẫn âm thầm luyện tập, sáng tạo trong điều kiện khó khăn nhất. Chúng tôi không đợi thế giới gọi tên, mà luôn sẵn sàng để bước ra đấu trường quốc tế.

Chúng tôi đã có những bước đi đều đặn, chắc chắn từ Vương miện Vàng tại Cuộc thi Công chúa Xiếc Nga, đến Giải Đồng tại Liên hoan “Không biên giới” (Nga), Giải Bạc tại Kazakhstan, rồi mới nhất làGiải Đặc biệt tại Moscow  và Giải Vàng ở Almaty - Kazakhstan 7.2025. Đó là thành quả của sự bền bỉ, khát vọng hội nhập và tinh thần vượt giới hạn của nghệ sĩ Việt.

.Từ “tham gia để học hỏi” đến “quốc gia đoạt giải”, ông đánh giá thế nào về vị thế của xiếc Việt hiện nay?

Xiếc Việt Nam đã từng chỉ là khách mời danh dự, là đoàn đến học hỏi. Nhưng hiện tại, chúng tôi được mời biểu diễn tại những sân khấu danh giá bậc nhất. Tiết mục Đu sen, với hình ảnh quốc hoa Việt, không chỉ đoạt Giải Đặc biệt tại Liên hoan Xiếc Thế giới IDOL 2025 mà còn được mời lưu diễn tại Rạp xiếc trên đỉnh đồi Lê-nin – nơi hội tụ tinh hoa xiếc toàn cầu.

Điều quan trọng là nghệ sĩ Việt đã bước ra thế giới không còn với tâm thế lép vế. Kỹ thuật, sự sáng tạo, sức bền và cảm xúc, chúng ta không thua kém bất kỳ quốc gia nào, từ Nga, Trung Quốc đến Hungary hay Argentina.

. Có thể thấy nhiều tiết mục Việt gây tiếng vang nhờ yếu tố văn hóa truyền thống. Ông quan niệm thế nào về việc dàn dựng mang dấu ấn bản sắc dân tộc?

-Với tôi, xiếc không chỉ là biểu diễn kỹ thuật mà là nghệ thuật kể chuyện không lời. Đó là lý do chúng tôi không chọn “nhái” lại tiết mục nước ngoài, mà tạo ra những chương trình đậm chất Việt.

Đu sen dùng dây lụa để tái hiện vẻ đẹp thanh cao của hoa sen – biểu tượng của người Việt. Duo Love, tiết mục do hai NSƯT Thanh Tuấn và Thu Hương thực hiện đã được trao Giải Vàng tại Liên hoan xiếc quốc tế lần thứ III tại Almaty - Kazakhstan nhân kỷ niệm 55 năm ngày thành lập Xiếc quốc gia Kazakhstan không chỉ là một màn treo mình bằng răng đầy mạo hiểm mà còn là thông điệp về tình yêu, lòng quả cảm và sự dâng hiến. Chúng tôi dùng ngôn ngữ hình thể để kể chuyện Việt Nam, vừa đủ mềm mại, vừa đủ hiện đại, nhưng không đánh mất cốt lõi văn hóa.

. Ông có thể chia sẻ về thế hệ nghệ sĩ trẻ đang đồng hành cùng Liên đoàn trong hành trình hội nhập này?

- Tôi thực sự tự hào về lớp nghệ sĩ kế cận như Phạm Hướng, Lưu Hường, Hồng Thúy, Thanh Tuấn, Thu Hương, Lô Ngọc Thuý… Họ không chỉ giỏi nghề mà còn gan dạ, bền bỉ và nghiêm túc với nghệ thuật. Nhiều em có thể biểu diễn 10–15 phút ở độ cao 8–10m, không dây bảo hộ, không run sợ, họ luôn tin vào khả năng và bản lĩnh của mình khi ra đấu trường quốc tế

Đặc biệt, nhiều bạn đã bắt đầu đảm nhận vai trò đạo diễn, biên đạo tiết mục. Đó là bước tiến rất quan trọng để xây dựng một thế hệ không chỉ biết biểu diễn, mà còn biết tạo dựng ngôn ngữ nghệ thuật riêng của xiếc Việt. Khi nghệ sĩ Việt bước lên sân khấu thế giới với hoa sen, áo dài, trống hội..., đó không chỉ là màn biểu diễn mà là văn hóa Việt đang tỏa sáng.

. Thành tích quốc tế rất ấn tượng, nhưng xiếc trong nước vẫn còn nhiều khó khăn. Theo ông, đâu là rào cản lớn nhất cần tháo gỡ?

- Chúng tôi đang có tiết mục tốt, nghệ sĩ giỏi, đội ngũ trẻ đầy tiềm năng. Nhưng điều chúng tôi thiếu là sự đầu tư đồng bộ  từ truyền thông, sân khấu biểu diễn đến chính sách đãi ngộ mang tính đặc thù để làm thanh xuân hoá đội ngũ và thu hút nhiều tài năng đến với xiếc.

. Những năm gần đây, có thể thấy Liên đoàn Xiếc Việt Nam đang đi theo định hướng mở rộng đối tượng khán giả. Ông có thể chia sẻ cụ thể hơn về chiến lược này?

- Xiếc trong nước vẫn bị định kiến là “dành cho trẻ con”. Hiện nay Liên đoàn đã xây dựng một danh sách hàng chục chương trình nghệ thuật có chiều sâu trong kế hoạch biểu diễn hàng năm, được dàn dựng công phu, phù hợp với nhiều nhóm đối tượng khác nhau, từ trẻ nhỏ, học sinh, sinh viên đến khán giả trưởng thành, khách du lịch và thậm chí là người cao tuổi. 

Chỉ cần gõ từ khóa “Liên đoàn Xiếc Việt Nam” trên mạng, khán giả sẽ thấy rất nhiều chương trình đa dạng với những chương trình đã trở thành thương hiệu riêng như: Đi cùng năm tháng (Kỷ niệm ngày thương binh – liệt sĩ 27.7), Những cánh hồng bay (Kỷ niệm Ngày Quốc tế phụ nữ 8.3), Gala xiếc và ảo thuật ba miền (Nhân dịp 30.4 và 1.5), những đợt diễn dài phục vụ thiếu nhi nhân Ngày Quốc tế thiếu nhi 1.6, tết Noel, mừng năm mới...

Chưa kể là có nhiều chương trình xiếc mới có sự kết hợp giữa xiếc với các loại hình nghệ thuật khác như: Cải lương, rock, pop, kết hợp với ảo thuật Nhật Bản... Điều này cho thấy xiếc đang từng bước mở rộng tệp khán giả, tạo ra những không gian nghệ thuật gần gũi mà vẫn đầy chất lượng.

. Sắp tới Liên đoàn sẽ tham dự Liên hoan “Không biên giới” tại Nga. Ông kỳ vọng điều gì từ sự kiện này?

- Chúng tôi không hứa trước huy chương, nhưng sẽ cháy hết mình. Nếu có thêm một giải thưởng, đó sẽ là phần thưởng xứng đáng cho một tập thể chưa bao giờ ngừng nỗ lực. Nhưng quan trọng hơn cả là mang được hình ảnh nghệ sĩ Việt Nam – bản lĩnh, tài năng và đầy cảm xúc đến với bạn bè năm châu.Chúng tôi đang khích lệ và tạo động lực, tinh thần cho các nghệ sĩ thi đua lập thành tích chào mừng 70 năm ngày thành lập Liên Đoàn Xiếc Việt Nam 16.1.1956 – 16.1.2026. 

. Cảm ơn ông về cuộc trao đổi này.

Theo Báo VĂN HÓA