Bế mạc Liên hoan Tuồng và Dân ca kịch toàn quốc 2025: Một mùa bộ thu “trái ngọt“

Liên hoan Tuồng và Dân ca kịch toàn quốc 2025 được Bộ VHTTDL giao Cục Nghệ thuật biểu diễn chủ trì, phối hợp với Hội Nghệ sĩ sân khấu Việt Nam, Sở VHTT Hà Nội tổ chức.

Tạo đà phát triển nghệ thuật truyền thống

Phát biểu tại chương trình, Thứ trưởng Bộ VHTTDL, Trưởng Ban Chỉ đạo Liên hoan Tạ Quang Đông cho biết, sau 10 ngày diễn ra sôi nổi, Liên hoan Tuồng và Dân ca kịch toàn quốc 2025 đã khép lại với nhiều dấu ấn sâu sắc.

Nhìn lại chặng đường của liên hoan, chúng ta có thể thấy rõ tinh thần lao động nghệ thuật nghiêm túc, trách nhiệm và sáng tạo của các đơn vị trên cả nước.

Mỗi vở diễn, mỗi vai diễn không chỉ thể hiện năng lực nghề nghiệp mà còn là kết tinh của tình yêu nghề, khát vọng tiếp nối truyền thống và đổi mới phương thức biểu đạt, phù hợp với nhu cầu thưởng thức ngày càng cao của công chúng. 

Liên hoan cũng ghi nhận sự đóng góp thầm lặng của đội ngũ sáng tạo, những người đã kiến tạo không gian sân khấu giàu thẩm mỹ, hiệu ứng tinh tế, góp phần làm sâu sắc thông điệp của từng tác phẩm.

Tiếp nối thành công của liên hoan, Thứ trưởng Tạ Quang Đông khẳng định, Bộ VHTTDL sẽ triển khai đồng bộ các giải pháp nhằm phát huy giá trị nghệ thuật truyền thống, đặc biệt là Tuồng và Dân ca kịch. Bộ sẽ khuyến khích các đơn vị mạnh dạn đổi mới phương pháp tiếp cận, ứng dụng khoa học – công nghệ, mở rộng đối tượng khán giả và cải thiện đời sống nghệ sĩ. 

Thành công của liên hoan được xem là tiền đề để xây dựng môi trường sáng tạo thuận lợi, hiệu quả hơn trong thời gian tới.

Đánh giá cao tinh thần hợp tác và chia sẻ kinh nghiệm giữa các đơn vị nghệ thuật, Thứ trưởng Tạ Quang Đông nhấn mạnh, bên cạnh giá trị nghệ thuật, liên hoan còn mở rộng không gian sáng tạo, tạo môi trường giao lưu chuyên môn và bồi dưỡng đội ngũ kế cận tiếp tục gìn giữ và phát huy nghệ thuật truyền thống trong tương lai.

Dù liên hoan đã khép lại nhưng những giá trị mà sự kiện mang lại sẽ tiếp tục lan tỏa trong đời sống nghệ thuật. Đây cũng là dịp để nhìn nhận rõ hơn trách nhiệm trong việc bảo tồn và phát huy di sản văn hóa dân tộc.

Thứ trưởng Tạ Quang Đông bày tỏ: “Bộ VHTTDL sẽ tiếp tục xây dựng cơ chế, chính sách phù hợp nhằm thúc đẩy môi trường sáng tạo, chú trọng nâng cao chất lượng tác phẩm, củng cố nguồn nhân lực biểu diễn và tăng cường truyền thông để Tuồng và Dân ca kịch đến gần hơn với công chúng hiện đại.

Đây không chỉ là nhiệm vụ của các nhà hát và nghệ sĩ mà còn là trách nhiệm chung của toàn ngành trong gìn giữ và phát huy những giá trị cốt lõi của văn hóa Việt Nam".

Những tràng pháo tay nồng nhiệt và khoảnh khắc xúc động tại liên hoan năm nay trở thành nguồn động lực để nghệ sĩ thêm tự tin, bền bỉ và sáng tạo. Mỗi tác phẩm, mỗi nhân vật sân khấu là minh chứng sống động cho nỗ lực gìn giữ hồn cốt dân tộc trong bối cảnh hội nhập. 

Với tinh thần trách nhiệm và lòng tự hào của nghệ sĩ, sự đồng hành của các nhà quản lý, địa phương và công chúng, nghệ thuật Tuồng và Dân ca kịch sẽ tiếp tục phát triển bền vững, khẳng định vị thế như một di sản sống giàu sức lan tỏa trong đời sống hôm nay.

14 vở diễn hội tụ tài năng và bản sắc 

Liên hoan năm nay quy tụ 14 vở diễn của nhiều đơn vị nghệ thuật (gồm 8 vở tuồng, 6 vở dân ca các thể loại).

Đánh giá Liên hoan, thay mặt Hội đồng nghệ thuật, NSND Lê Tiến Thọ nhận định, qua 14 vở diễn, các nghệ sĩ đều dựa trên nguyên tắc cơ bản của loại hình để phát huy, thể hiện tốt hình tượng nhân vật, giữ bản sắc nghệ thuật và thực hiện đúng quy chế giải thưởng.

Sự thành công này có phần đóng góp quan trọng từ kịch bản. Nhiều tác giả, đặc biệt là các tác giả chuyển thể, xử lý làn điệu linh hoạt và xây dựng trò diễn sáng tạo.

Tuy nhiên, một số kịch bản còn tình trạng “nói thay nhân vật”, đặt vấn đề nhưng chưa khai mở trọn vẹn. Các vở năm nay chưa tạo được trò diễn thật sự đọng lại, chủ yếu do ba yếu tố tự sự – kịch tính – trữ tình chưa được kết hợp nhuần nhuyễn.

Về đạo diễn và các thành phần sáng tạo, nhiều đạo diễn giàu kinh nghiệm nhưng dàn dựng nhiều tác phẩm dễ trùng lặp, chưa nắm chắc ước lệ, bố trí sân khấu nhiều bục bệ gây khó cho diễn viên.

Một vài vở kỹ thuật còn sai lệch đặc trưng thời kỳ, cảnh trí, trò diễn truyền thống, LED hay ca khúc đôi khi thiếu hài hòa, ảnh hưởng bản sắc loại hình.

Diễn viên là trung tâm sân khấu. Nhiều nghệ sĩ biểu diễn thuần thục động tác và làn điệu khó, vừa giữ nét cơ bản, vừa truyền cảm xúc. Khi tác giả và đạo diễn tạo tích, trò hợp lý, diễn viên thăng hoa, biết biến hóa cơ bản, kết hợp múa, ca với nội tâm nhân vật, hướng tới tinh thần “thanh – sắc – thục – tinh – khí – thần” của Tuồng và Dân ca kịch.

Theo đó, NSND Lê Tiến Thọ đề nghị xây dựng kế hoạch cụ thể, thông báo sớm cho các đơn vị chuẩn bị kịch bản, đạo diễn và ê kíp, tránh tình trạng một người đảm nhận nhiều tác phẩm làm giảm chất lượng. 

NSND Lê Tiến Thọ cũng bày tỏ, Cục Nghệ thuật biểu diễn nên tổ chức đoàn xem và góp ý trước khi liên hoan, những đơn vị không đạt chất lượng sẽ không được triệu tập. Sau liên hoan, cần phối hợp tổ chức hội thảo để khắc phục bất cập và nâng cao chất lượng nghệ thuật.

Tại lễ bế mạc, Ban tổ chức đã trao các giải thưởng quan trọng, tôn vinh những đóng góp xuất sắc. 

Về vở diễn, 2 Huy chương Vàng và 3 Huy chương Bạc được trao cho các tác phẩm xuất sắc nhất. Về cá nhân, 18 diễn viên nhận Huy chương Vàng, 34 diễn viên được trao Huy chương Bạc, ghi nhận kỹ năng biểu diễn và cảm xúc sân khấu.

Đối với thành phần sáng tạo, giải Xuất sắc được trao cho tác giả kịch bản, đạo diễn, nhạc sĩ và họa sĩ thiết kế trang trí sân khấu, qua đó, khẳng định vai trò quan trọng của họ trong thành công nghệ thuật của mỗi vở diễn.

Trao huy chương Vàng cho 2 tác phẩm:

1. Vở tuồng “Lửa cháy Phiên Ngung” của Nhà hát Sân khấu truyền thống quốc gia Việt Nam.

2. Vở kịch hát dân ca “Chìm trong vòng xoáy” của Trung tâm nghệ thuật truyền thống Nghệ An.